Việt Nam chính thức bỏ giới hạn số con: Bước ngoặt trong chính sách dân số năm 2025

Date: 2025.06.13

Chấm dứt chính sách giới hạn số con sau hơn 20 năm

Ngày 3/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chính thức thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số 2003, đánh dấu chấm hết cho khẩu hiệu “Mỗi gia đình chỉ sinh 1 đến 2 con” đã áp dụng hơn hai thập kỷ.

Nội dung sửa đổi trao quyền tự quyết cho các cặp vợ chồng và cá nhân về:

– Thời điểm sinh con

– Số lượng con

– Khoảng cách giữa các lần sinh
… tùy theo độ tuổi, sức khỏe, điều kiện kinh tế, học tập và khả năng nuôi dạy, trên cơ sở bình đẳng và tự nguyện.

Quá trình phát triển chính sách dân số tại Việt Nam

► 1961–1975: Hình thành chính sách dân số trong chiến tranh
Trong bối cảnh kháng chiến, Việt Nam đã sớm nhận ra ảnh hưởng tiêu cực của bùng nổ dân số

– 1961: Quyết định 216/CP về sinh đẻ có hướng dẫn

– 1963–1970: Các chỉ thị, quyết định tiếp tục khuyến khích giảm sinh

– Biện pháp chính: Tuyên truyền – vận động – thuyết phục

– Kết quả:
Tỷ lệ tăng dân số giảm từ 3,8% → 2,5%
Số con trung bình: 6,3 → 5,25 con/phụ nữ

► 1976–1990: Củng cố sau thống nhất

– Dân số 1979: 52,7 triệu

– Tỷ lệ sinh vẫn cao do “bù đẻ” và di cư

– Chính sách:
Mở rộng tuyên truyền toàn dân
Đặt mục tiêu giảm sinh gắn với phát triển kinh tế – xã hội

► 1990–2024: Chính sách sinh ít và khẩu hiệu “1 đến 2 con”
Từ đầu thập niên 90, khẩu hiệu “Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên có từ 1 đến 2 con” được chính thức hóa trong Pháp lệnh Dân số 2003 – Điều 10.
Quy định:

– Quyết định thời gian & khoảng cách sinh con

– Sinh một hoặc hai con (trừ trường hợp đặc biệt)

– Bảo vệ sức khỏe sinh sản, phòng ngừa bệnh tật

Nguy cơ mới: Suy giảm mức sinh

– Từ 2020, Việt Nam đối mặt nguy cơ suy giảm sinh, dưới mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ):

– 2021: 2,11 con/phụ nữ

– 2024: giảm còn 1,91

– Tại TP.HCM, Hà Nội: chỉ 1,3 – 1,5 con/phụ nữ

Tình trạng này dẫn đến già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động trong tương lai.

Chính sách khuyến sinh 2025: Bước ngoặt mới

Để đối phó thực trạng trên, ngày 3/6/2025, Điều 10 được sửa đổi theo hướng:

“Mỗi cặp vợ chồng và cá nhân có quyền quyết định thời điểm sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh…”

Điểm nổi bật:

– Xóa bỏ giới hạn số con

– Không còn áp dụng kỷ luật hành chính với cán bộ có nhiều con

– Nhà nước khuyến khích sinh đủ 2 con để đảm bảo dân số bền vững

Ý nghĩa và tác động

Việc sửa đổi Pháp lệnh Dân số là bước tiến lớn:

– Tôn trọng quyền sinh sản

– Giảm nguy cơ dân số già hóa quá nhanh

– Ổn định quy mô dân số và cấu trúc nhân khẩu học

☑️ Tuy nhiên, để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần:

– Tăng hỗ trợ tài chính, y tế, nhà ở, giáo dục cho người có con nhỏ

– Xây dựng môi trường làm việc thân thiện với người nuôi con nhỏ

– Tuyên truyền thay đổi nhận thức về sinh đủ con và chăm sóc chất lượng