Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Rằm tháng Bảy trong đời sống văn hóa Á Đông

array(3) { [0]=> object(WP_Term)#13264 (16) { ["term_id"]=> int(78) ["name"]=> string(9) "Tin tức" ["slug"]=> string(7) "tin-tuc" ["term_group"]=> int(0) ["term_taxonomy_id"]=> int(78) ["taxonomy"]=> string(8) "category" ["description"]=> string(0) "" ["parent"]=> int(0) ["count"]=> int(124) ["filter"]=> string(3) "raw" ["cat_ID"]=> int(78) ["category_count"]=> int(124) ["category_description"]=> string(0) "" ["cat_name"]=> string(9) "Tin tức" ["category_nicename"]=> string(7) "tin-tuc" ["category_parent"]=> int(0) } [1]=> object(WP_Term)#13353 (16) { ["term_id"]=> int(239) ["name"]=> string(15) "Về Việt Nam" ["slug"]=> string(11) "ve-viet-nam" ["term_group"]=> int(0) ["term_taxonomy_id"]=> int(239) ["taxonomy"]=> string(8) "category" ["description"]=> string(0) "" ["parent"]=> int(78) ["count"]=> int(50) ["filter"]=> string(3) "raw" ["cat_ID"]=> int(239) ["category_count"]=> int(50) ["category_description"]=> string(0) "" ["cat_name"]=> string(15) "Về Việt Nam" ["category_nicename"]=> string(11) "ve-viet-nam" ["category_parent"]=> int(78) } [2]=> object(WP_Term)#13275 (16) { ["term_id"]=> int(407) ["name"]=> string(9) "Văn Hóa" ["slug"]=> string(7) "van-hoa" ["term_group"]=> int(0) ["term_taxonomy_id"]=> int(407) ["taxonomy"]=> string(8) "category" ["description"]=> string(0) "" ["parent"]=> int(239) ["count"]=> int(11) ["filter"]=> string(3) "raw" ["cat_ID"]=> int(407) ["category_count"]=> int(11) ["category_description"]=> string(0) "" ["cat_name"]=> string(9) "Văn Hóa" ["category_nicename"]=> string(7) "van-hoa" ["category_parent"]=> int(239) } }

Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Rằm tháng Bảy trong đời sống văn hóa Á Đông

Date: 2025.09.04

Ý nghĩa, nguồn gốc

Ngày 15/7 âm lịch hằng năm, hay còn gọi là Rằm tháng Bảy, ngày này năm nay trùng với ngày 06/9/2025 dương lịch, là một trong những ngày lễ quan trọng gắn bó lâu đời với đời sống tinh thần của người dân Việt Nam cũng như nhiều quốc gia châu Á.

Rằm tháng Bảy hay còn gọi là ngày Tết Trung Nguyên, cũng là ngày xá tội vong nhân theo phong tục của các nước Á Đông. Theo phong tục của tín ngưỡng dân gian, tháng 7 âm lịch cũng là thời điểm Diêm Vương mở cửa Quỷ Môn Quan (cửa địa ngục) để ma quỷ được trở về dương thế. Đó cũng là lý do tháng 7 âm lịch hàng năm được dân gian gọi là tháng cô hồn.

Theo Phật giáo, Rằm tháng Bảy là Lễ Vu Lan báo hiếu, xuất phát từ câu chuyện ngài Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi kiếp ngạ quỷ. Đức Phật dạy lấy ngày này để tưởng nhớ, báo hiếu công ơn sinh thành dưỡng dục, đồng thời cúng dường chư Tăng để hồi hướng công đức cho cha mẹ, tổ tiên.

Các hoạt động trong ngày Rằm tháng Bảy ở Việt Nam

Trong ngày này, mỗi gia đình thường chuẩn bị mâm cúng dâng tổ tiên, để tưởng nhớ, báo ân, báo hiếu công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên. Bên cạnh đó, nhiều gia đình làm lễ cúng thí thực (cúng chúng sinh) với cháo loãng, gạo, muối, bánh kẹo… để cúng cô hồn.

Tại chùa chiền, Lễ Vu Lan được tổ chức trang nghiêm với các nghi thức tụng kinh, cầu siêu, lễ bông hồng cài áo, trai đàn chẩn tế, khuyến khích mỗi người gìn giữ đạo hiếu và nuôi dưỡng lòng từ bi. Ngoài ra, phong tục phóng sinh chim cá cũng được nhiều người thực hiện như một cách tạo phước lành.

Rằm tháng Bảy ở một số quốc gia

Không chỉ ở Việt Nam, ngày 15/7 âm lịch còn hiện diện trong nhiều nền văn hóa ở Châu Á:

👉Trung Quốc: lễ cúng cô hồn được gọi là Tiết Trung Nguyên, người Việt đọc thành Tết Trung Nguyên. Tết Trung Nguyên được các Phật tử người Hoa tổ chức từ ngày đầu tháng 7 cho đến hết ngày 30/7 (Âm lịch); thường được tổ chức vào buổi chiều hoặc ban đêm, vì người ta tin rằng các linh hồn lang thang sẽ thoát khỏi địa ngục lúc mặt trời lặn. Các nhà sư và thầy cúng thường ném gạo hoặc những thức ăn nhỏ khác vào không khí theo mọi hướng để phân phát cho các linh hồn.

👉Đài Loan: Lễ cô hồn của Đài Loan có một phong tục lâu đời đó là thả đèn hoa đăng, đồng thời tổ chức những lễ hội rước ma với quy mô lớn ở nhiều nơi trên cả nước với hai phần chính là: rước ma với các xe chở hình nộm, hoa quả và múa lân.

👉Hồng Kông: đây một trong những nơi tổ chức ngày Rằm tháng 7 lớn nhất châu Á, lễ chính thức được người dân Hong Kong tổ chức tại các miếu và chùa trên khắp cả nước trong 3 ngày 14, 15, 16 tháng 7 Âm lịch và được xem như môt loại di sản văn hóa phi vật thể của Hồng Kông.

👉Singapore: Nét đặc sắc của mùa Vu Lan ở Singapore là màn biểu diễn “getai” dành cho những linh hồn lang thang nơi trần thế, đây cũng là dịp để tưởng nhớ những người thân đã qua đời. Điểm đến cho dịp rằm tháng 7 ở Singapore là khu Chinatown và miếu Lorong Koo Chye Sheng Hong thờ Đạo Lão.

👉 Malaysia: tại đây Rằm tháng 7 được coi là một lễ hội quan trọng trong năm, có tên là Hungry Ghost Festival (Lễ hội ma đói), dịp này người dân thường làm rất nhiều món ăn thịnh soạn để cúng bái tổ tiên, đốt những hình nộm lớn, ăn mừng bằng tiệc ngoài trời, tổ chức các chương trình biểu diễn và cùng nhau cầu nguyện.

👉 Indonesia: Lễ hội Rằm tháng 7 ở đây có tên là Chit Gwee Pua. Dip này người dân tập trung về các đền chùa và mang theo đồ cúng dành cho những linh hồn kém may mắn. Phần đồ cúng sau đó được tặng người nghèo. Cảnh tượng tranh giành đồ cúng là phần hội không thể thiếu của Chit Gwee Pua ở đảo Java. Tại những vùng Bắc Sumatra, Riau và đảo Riau, người dân tổ chức những sân khấu Getai như truyền thống của cộng đồng người Hoa ở Malaysia hay Singapore.

👉 Nhật Bản: Ngày rằm tháng 7 còn có tên là Chugen. Vào dịp này người Nhật Bản tổ chức lễ hội Phật giáo Obon để tỏ lòng biết ơn tới tổ tiên, nguồn cội. Lễ hội kéo dài trong khoảng 3 ngày (từ 13 đến 15/7 Âm lịch).

👉Hàn Quốc: Theo phong tục Rằm tháng 7 Âm lịch, người Hàn Quốc gọi là Bách Trung hay Bách Chủng, tức là 100 chủng loại hạt ngũ cốc, vì đây là thời điểm có nhiều loại rau củ quả có thể thu hoạch trong năm. Ngoài ra, người Hàn Quốc còn gọi ngày này là Lễ Trung Nguyên hoặc Vu Lan Bồn như người Hoa.

_{Trong dịp Rằm tháng 7, người dân Trung Quốc bày các vật phẩm, đồ ăn thức uống và những loại vàng mã, hình nộm để cúng các cô hồn (Nguồn: Báo Dân tộc và Phát triển)}

Giá trị nhân văn

Rằm tháng Bảy không chỉ là dịp tưởng nhớ nguồn cội, tri ân công đức sinh thành, mà còn lan tỏa tinh thần từ bi, chia sẻ đối với những linh hồn cơ nhỡ. Đây là nét đẹp văn hóa lâu đời, góp phần bồi đắp đạo lý hiếu nghĩa và gắn kết cộng đồng trong đời sống tinh thần của người Việt nói riêng và người Châu Á nói chung.